Những năm gần đây do Phật Giáo hưng thịnh, phong trào tu học và tìm hiểu đạo Phật của quần chúng gia tăng cho nên đã có khá nhiều giảng sư được đào tạo hẳn hoi đứng ra thuyết pháp để đáp ứng nhu cầu. Theo dõi một số bài thuyết pháp ở trong nước tôi nhận thấy có vài thầy dùng cách bông đùa, pha trò, khôi hài để dẫn dụ thính chúng. Tuy nhiên sự bông đùa, pha trò lại đi quá xa khiến buổi thuyết pháp mất tính trang nghiêm trong tinh thần học đạo, tu đạo. 

           Trong lịch sử Thiền Tông Trung Hoa, có một giai thoại về Kinh Kim Cang còn truyền tụng cho tới ngày  nay đó là Lục Tổ Huệ Năng. Huệ Năng sinh trong một gia đình nghèo, phải phụ mẹ bán củi. Một hôm đi ngang nhà phú ông tụng Kinh Kim Cang có đoạn, “Ưng vô sở trụ nhi sanh kỳ tâm. Tâm trụ tức tâm bất trụ”, Huệ Năng hốt nhiên đại ngộ. Huệ Năng về nhà xin mẹ xuất gia với Ngũ Tổ Hoằng Nhẫn, được trao truyền y bát của Phật Tổ và trở thành truyền nhân đời thứ sáu của Thiền Tông và cũng là sinh mệnh của Phật Giáo.

          Sự băng hoại xã hội, suy giảm đạo đức gia đình hiện nay đang ở mức báo động. Chính quyền, các nhà đạo đức, các nhà giáo dục và phụ huynh đang lo lắng và tìm phương chữa trị. Đã từ lâu, người ta phó thác công việc giáo dục thanh thiếu niên cho học đường và gia đình. Nhưng hình như gia đình và học đường gần như bất lực trong công việc này. Và cũng từ lâu người ta quên mất sứ mạng giáo dục tuyệt vời của các ngôi chùa và nhất là giáo lý của Đức Phật. Người ta quên mất Đức Phật là một nhà mô phạm, một nhà giáo dục vĩ đại có thế giáo hóa mọi tầng lớp- từ tuổi trẻ đến lão niên, từ thứ dân đến vua quan, từ Phật tử sơ cơ đến hàng Bồ Tát, từ cõi Cõi Trời đến cõi Người.

           Chánh niệm nói ở trên, theo tôi nên để dành cho các bậc thánh tăng, đại sĩ tu thành Phật, Bồ Tát và A La Hán. Trong Thiền Luận, Đại Sư Suzuki nói rằng Phật Thừa, Bồ Tát Thừa, A La Hán Thừa, Bích Chi Phật đối với chúng ta chỉ là ảo vọng. Do đó chúng ta phải hạ thấp xuống một tầng và đặt kỳ vọng vào Nhân Thừa . . . còn gọi là “đạo Phật thực tiễn” , “đạo Phật nhập thế” hay đạo Phật ứng dụng trong cuộc sống. Theo tôi, Phật tử phàm phu như chúng ta thì “chánh niệm” phải thiết thực. Đối với chúng ta, khi còn sinh hoạt với đời thì không thể nào “Sắc tức thị không. Không tức thị sắc được”. 

            Thiền tông hay các thiền sư thuở xưa không dừng ở chỗ thờ Phật hay tán dương Phật mà tìm cách biến mình thành Phật. Thiền tông hay các thiền sư không chỉ tán thán (ca ngợi) Phật mà giác ngộ rồi hành Thiền để hưởng ngay chỗ chứng đắc của chư Phật là an nhiên, tự tại, không vướng mắc.

          Trong cuộc đời này, nói rộng ra ở cõi Ta Bà này, từ Đông sang Tây, con người thường bị mê mờ hay mê luyến vào hình tướng bề ngoài và quên mất hay đồng hóa nó với thực tướng/bản  chất/nội tâm ở bên trong. Nguyên do chỉ vì chúng sinh vọng chấp vào Sắc, Thanh, Hương, Vị, Xúc, Pháp mà sanh tâm mình (Kinh Viên Giác). Thí dụ :

           Vào ngày 4/6/2018, nhà vẽ kiểu túi xách Kate Spade/ Kate Valentine thành công với tài sản ước lượng 200 triệu Mỹ Kim, bà đã treo cổ tự tử ở trong phòng riêng, để lại một tuyệt mệnh thư cho con gái, trong khi chồng ở một phòng khác. Điều này cho thấy “Thành công và tăm tiếng chưa chắc đã ngăn ngừa được sự buồn nản, chán đời” (Kate Spade's suicide is proof that money and fame can't deter depression).

           Mặc dù có thiện cảm với lý luận này nhưng chàng ta cho rằng lý luận này “ba phải”. Trên đời này thì - hoặc Không hoặc Có chứ không thể vừa Có vừa Không. Điều đó có nghĩa là hoặc Vô Thần hoặc Hữu Thần chứ không thể vừa Vô Thần vừa Hữu Thần. Để giải quyết thắc mắc, chàng tìm đến một vị thiền sư ẩn tu trên một ngọn núi nhỏ tại một thành phố của California nằm sát biên giới với tiểu bang sa mạc Arizona. Dù có hẹn trước theo truyền thống của người Mỹ, nhưng Brilliant đến sớm hơn một chút cho nên thiền sư vẫn còn đang tụng kinh. Lịch sự, kính cẩn và tò mò, Brillilant yên lặng lắng nghe thiền sư đang tụng tới một đoạn của Kinh Viên Giác:

           Trong bài viết, “Tăng Ni trẻ với việc truyền tải giáo lý Phật Đà trong xã hội ngày nay”, đăng trên trang tin Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam ngày 25/12/2019, sư cô Thích Nữ Thanh Tâm đã quảng bá cho mục đích . “Để thích ứng với cuộc sống mới, con người mới của xã hội hiện đại đòi hỏi Phật giáo phải có sự thay đổi về nội dung lẫn hình thức Truyền Tải và phương cách Truyền tải. Hiển bày đạo Phật bằng Chân,Thiện, Mỹ không cần bề ngoài hình thức.”.

            Ngày xửa ngày xưa, dưới chân Hy Mã Lạp Sơn có một vương quốc trù phú tên gọi Thắng Man. Dù là một vương quốc giàu mạnh nhưng lòng người ở đây không thành thật, sống trên những giá trị giả dối, phù phiếm. Tại ngôi chợ bên ngoài hoàng thành có một người đàn ông sống bằng nghề bán mũ. Mũ của anh chàng này rất đẹp nhưng không hiểu sao hàng ế ẩm nên anh chàng toan tính bỏ nghề, tìm nghề khác sinh sống.

           Ông Cunning Smart là người cực kỳ khôn ngoan và láu lỉnh. Khôn ngoan có nghĩa là ông nhìn thấy giá trị thực tế của cuộc đời này là tiền bạc, còn nhân nghĩa, luân lý, đạo đức là chuyện vu vơ. Tiền bạc đem lại cho người ta cuộc sống hạnh phúc, danh vọng, địa vị, sự kính nể của người đời và còn là phương tiện rất hữu hiệu để đầu tư vào kiếp sau. Láu lỉnh là ông tìm đủ mọi cách để kiếm tiền một cách thiếu lương thiện nhưng bề ngoài lúc nào cũng tỏ ra trang nghiêm, đạo mạo, tôn trọng pháp luật.

            Phiền não ở đây là vẫn còn xao xuyến, lo âu về cái sống cái chết. Ngoài ưu tư chuyện gia đình, tiền bạc, lại còn mắc míu vào chuyện đời, chuyện cộng đồng, chuyện làng, chuyện nước và thậm chí cả chuyện thế giới. Chuyện đá bóng World Cup cũng làm ông vui buồn cả tháng trời. Trong những lúc ngồi Thiền, quán tưởng thấy mình tu hành như thế thật uổng công. Hơn ba chục năm vẫn là phàm phu cho nên theo lời dạy của Đức Phật, ông viết tên của Đức Phật Bất Động Trí Quang trên một tờ giấy, đảnh lễ và tha thiết cầu xin Đức Phật chỉ bảo cho phương tiện giải trừ phiền não. Một ngày kia, trong lúc đang quán tưởng thì từ không trung có tiếng nói vang lên :

          Tôi đã giới thiệu khá nhiều sách Phật của Cư Sĩ Nguyên Giác như : Thiền Tập Trong Đời Thường, Thiền Tông Qua Bờ Kia, Kinh Nhật Tụng Sơ Thời, Kinh Pháp Cú Tây Tạng, Để Ngộ Tông Chỉ Phật, Viết Từ Phương Xa . . . mà chưa thấy mệt mỏi dù năm nay đã ở tuổi tám mươi. Có thể đó là cái Nghiệp hay cái Duyên chăng ?  Nghiệp thuộc về quá khứ. Có thể trong kiếp trước Nguyên Giác và tôi là bạn đổng tu, đồng học với nhau ?  Còn duyên thuộc về hiện tại - là tình cờ hay do một cơ hội, dịp may nào đó mà nhịp cầu là Thư Viện Hoa Sen mà chúng tôi quen biết nhau, cảm thông và hiểu nhau cho nên hễ Nguyên Giác ra sách nào là tôi dành thời giờ để giới thiệu.

          Nghiệp là quan niệm đặc thù của Phật Giáo. Nó phát xuất từ quan niệm luân hồi. Trong vũ trụ này, không có cái gì bị diệt mất và sẽ tái tạo dưới một hình thức khác khi hội đủ nhân duyên. Nó giống như Định Luật Bảo Toàn Năng Lượng của khoa học. Nghiệp đi theo con người như bóng với hình. Nghiệp là hình. Còn chúng ta như thế nào là bóng. Hình thế nào thì bóng như thế. Hình đi đâu, bóng đi theo đó. Nghiệp chuyển động liên tục theo dòng thời gian dài vô tận cho đến khi con người tu hành đắc quả Phật, Bồ Tát, A La Hán, Bích Chi Phật. Lúc đó mới chấm dứt được sự chuyển vận hay luân hồi của Nghiệp.

          Hiện nay Phật Giáo hay Đạo Phật (Buddhism) đang trở thành một thôi thúc của nhân loại giữa khi bạo lực, dâm ô, thù hận, chia rẽ gia tăng trên quy mô toàn cầu và nhân loại đang đứng trước nguy cơ tự hủy diệt. Vào năm 2000, lần đầu tiên Đại lễ Vesak đã được long trọng tổ chức tại trụ sở Liên Hiệp Quốc, Thành Phố New York, Hoa Kỳ với sự tham dự của các tông môn Phật Giáo thuộc 34 quốc gia.Việc Liên Hiệp Quốc biểu quyết công nhận ngày Tam Hợp (Vesak) đã xác nhận Phật Giáo là một trong những tôn giáo lớn toàn cầu mà hơn 2000 năm đã đóng góp cho nền hòa bình thế giới. Theo nhà bác học Albert Einstein, Phật Giáo đang dần trở thành lương tâm của nhân loại.